We hebben een wonder nodig!

Een week lang hebben we gestudeerd in een wirwar van opinies en religies en een kruitvat van nationaliteiten. Niet dat je daar op straat heel veel angstigs van merkt; al die verschillende mensen in hun bonte verscheidenheid aan out-fits en kleuren lopen vooral vaak haastig langs elkaar heen. Tegelijk is dat ook weer een probleem, omdat vooroordelen en stereotypering daardoor over en weer vooral hardnekkig blijven bestaan. Met alle gevolgen van dien wanneer de boel zo af en toe wel tot barsten komt.

Nee, Joden praten niet met Arabieren, en Palestijnen niet met ultra-orthodoxen. En laten we wel wezen, het is natuurlijk ongelooflijk ingewikkeld. Denk aan de jaarlijkse onafhankelijkheidsdag. Een groot feest voor de Joden, waarvoor God hartelijk wordt gedankt. Maar voor de Palestijnen herinnering aan en begin van een drama, waarvoor ze God bidden er zo spoedig mogelijk een eind aan te maken. Wat moet je als mens daar in de vrede mee?

Iemand die daar werk van maakt, is rabbi Ron Kronish. We ontmoeten hem op de laatste avond van onze studiereis. Hij is Founding Director van the ICCI (Interreligious Coordinating Council in Israel), en vertelt ons iets over de dialoog en ontmoeting tussen Joden en moslims. Het centrum van Konish brengt groepen nu al jaren bij elkaar.

Konish zegt dat het conflict niet zozeer gebaseerd is op religie als wel op nationaliteit. De essentiële dialoog is tussen Palestijnen en Joden (en niet Israelies). Als model geldt trial and error, vanuit het bewustzijn dat er ups and downs zijn, en dat het een lange weg is. Vrouwen, jong volwassenen, scholieren, ze komen met elkaar in gesprek, en leren elkaar kennen: wat doe je, etc. Politiek wordt nadrukkelijk vermeden in dit eerste stadium.
Vervolgens is er interreligieuze educatie, omdat er veel onkunde is. Men bestudeert elkaars teksten, waardoor geprobeerd wordt vooroordelen bij te stellen en, beter nog, te voorkomen. Tenslotte gaat het dan wel over de belangrijkste dingen van het conflict. Maar niet over wat de grote leiders ervan vinden, maar over wat iemand er zelf van denkt of vindt. Daarbij wordt, wat genoemd wordt, de dubbele narratief gebruikt, zodat er aandacht is voor de beide kanten van het verhaal. Vaak blijkt dat een eye-opener. Ook worden persoonlijke gebeurtenissen gedeeld die een rol spelen.

Ondanks het mooie en bemoedigende werk - want wat is het mooi als mensen in vrede met elkaar kunnen leven! -, is Konish er over de nabije toekomst niet hoopvol. Na een opleving rond de Oslo-akkoorden in 1990, is er weinig reden meer tot optimisme. Tegenstellingen zijn alleen maar meer verhard.

Dan, met verwijzing naar de plotselinge vrede in Noord-Ierland (het GoedeVrijdagakkoord), zegt hij dat de wonderen de wereld nog niet uit zijn, en dat het hier in Israël hopen is op een wonder.

Later die zwoele zomeravond, wanneer, gezeten op een terras, de minder-geciviliseerde deelnemers een monsterlijk glas bier bestellen en de rest en goed glas wijn, toasten wij eendrachtig le chaim - op het leven! Omdat dat, zeker voor ons, hier goed is.

De volgende morgen gaat een deel van de groep naar Emmaus.
Het is een eind rijden, en we vragen ons af of de plek waar we naar toegaan wel echt het bijbelse dorp is. Dat lag immers maar 60 stadie (de lengte van een stadion, 185 (Romeins) of 192 (Grieks) meter), dus ongeveer 11 kilometer van Jeruzalem…
Onze opgestane Heer heeft dan zeker alle tijd gehad om de verblinde leerlingen de ogen te openen en de harten brandend te maken voor de Messias vanuit Mozes en de Profeten.

Op de heilige plaats aangekomen worden we ontvangen door een allervriendelijkste non, die niet alleen haar eigen bekeringsgeschiedenis en motivatie om in Israël te zijn vertelt (het had het Rooms-Katholieke zusje van het Michael Mulder kunnen zijn), maar ons ook uit de doeken doet dat deze plaats het ware Emmaus is, en 160 stadie van Jerusalem ligt. Dat getal werd waarschijnlijk al vroeg door bijbelvertalers bijgesteld, omdat men dacht dat je nooit tegen de avond (Lucas 24:29) op deze plaats aangekomen nog weer terug zou kunnen lopen naar Jerusalem. Maar het is ook een misvertaling dat het tegen de avond is geweest: je moet er aan denken dat het bij het klappunt van de dag is, rond 12 uur, het heetste moment van de dag. Ook dan niet heel wijs om zo'n eind te gaan lopen, eerder om siësta te houden.

Hoe dan ook, feit is dat de opgestane Heer plotseling uit hun midden is verdwenen.
En nu bidden wij om zijn even plotseling terugkomen.
En hopen tegelijk op een wonder, het wonder dat bij Joden (en net zo goed natuurlijk bij moslims) het licht van het evangelie mag doorbreken, de ware shalom.

Wij gaan weer op reis, van Emmaus naar Emmen.
Dankbaar voor alle goeds en moois dat we van de God van Abraham, Isaak en Israel hebben gekregen.

Bid om vrede voor Jerusalem.

Jan Haveman